10 gương mặt tác gia trinh thám nổi tiếng thế giới

Từ khi xuất hiện đến nay, thể loại trinh thám nói chung và trinh thám cổ điển nói riêng luôn là một trong những thể loại truyện được yêu thích nhất của những người đam mê truyện. Truyện trinh thám và trinh thám cổ điển nói riêng luôn mang lại cảm giác kích thích, kịch tính, khơi gợi sự tò mò và suy luận của người đọc. Sau đây điểm qua 10 gương mặt tác gia trinh thám nổi tiếng thế giới.

1.Edgar Allan Poe (19 tháng 1 năm 1809 – 7 tháng 10 năm 1849) là ông tổ của thể loại truyện trinh thám và hình sự. Poe viết truyện trinh thám không nhiều nhưng chỉ với 5 truyện ngắn đã để lại cho chúng ta 5 hình mẫu kinh điển của thể loại trinh thám. Hình mẫu thứ nhất là Vụ án đường Morgue: kiểu truyện vụ án với cái chết bí ẩn, khủng khiếp trong căn phòng khóa chặt – chứng cớ mơ hồ qua bản tin trên báo và lời khai của các nhân chứng – cảnh sát bó tay – nhà thám tử nghiệp dư quan sát toàn bộ hiện trường, ghi nhận những chi tiết khác thường, liên kết những thông tin với trí tuệ sắc sảo phát hiện được hung thủ : một con đười ươi khổng lồ vùng Boréo. Hình mẫu thứ hai Con quỷ đồi bại thì đưa ra sáng tạo là người điều tra lại chính là kẻ thủ phạm. Hình mẫu thứ ba là Lá thư bị mất cắp với cốt truyện đơn giản: vật bị mất một cách khó hiểu – cảnh sát trưởng, người có nghiệp vụ chuyên môn và có nhiệm vụ tìm kiếm đã điều tra, truy tìm tỉ mỉ mọi ngóc ngách bí mật nhất nhưng không phát hiện được – nhà thám tử nghiệp dư dựa vào suy đoán tâm lý lại phát hiện chỗ cất giấu ít ngờ nhất là ‘để nó ngay dưới mũi thiên hạ” (Ngô Tự Lập, 2002, 462). Hình mẫu thứ tư là Con cánh cam vàng: bắt đầu từ chi tiết kho báu- mật mã- nhà thám tử nghiệp dư cùng người bạn tìm cách giải mã- tìm được kho báu. Và hình mẫu thứ năm là Bí mật của Marie Roger: một án mạng có thật đăng trên báo, lúc Poe đang là biên tập viên văn học của tờ tạp chí “Grew” của bang Philadelphia. Cách khám phá bí mật vụ án nhờ vào những bức thư cuả nạn nhân gửi cho một người bạn và sự thu thập tư liệu về những mối quan hệ của nạn nhân. Ba năm sau, người ta đã tìm được tên sát nhân và đúng như Poe từng miêu tả trong truyện của mình. Và nhân vật thám tử – nhà quý tộc tài ba A.Dupin của Poe đã trở thành nhân vật được Conan Doyle yêu thích từ bé để làm nhân vật hồi sinh trong đứa con bất tử của mình: Sherlock Holmes.

Edgar Allan Poe
2. Wilkie Collins (1824 – 1889) được coi là ông tổ của trinh thám Anh. Poe mới chỉ viết truyện ngắn còn Collins là người đầu tiên viết tiểu thuyết trinh thám. Truyện ”Thiếu phụ áo trắng” (1960) là sự kết hợp giữa romantic và mystery, lãng mạn rùng rợn đều có nhưng chất trinh thám hơi ít. Còn ” Viên đá mặt trăng” (1968) được coi là tiểu thuyết trinh thám đích thực đầu tiên. Nhưng truyện của Collins do là truyện trinh thám thời kì đầu nên còn chưa tách bạch hẳn với truyện tâm lý xã hội.

Wilkie Collins
3.Emile Gaboriau (1835-1873) được coi là ông tổ của trinh thám Pháp.Trong giai đoạn 1866-1869 ông đã viết 5 tiểu thuyết trinh thám với nhân vật chính là thanh tra Lecoq. Nhân vật này đã từng được Sherlock Holmes nhắc đến trong vụ án ”Chiếc nhẫn tình cờ”. Một số vụ của ông đã được dịch ra tiếng việt ”Hồ sơ số 113” (Đứa con mạo danh);”Tội ác ở Orcival”…


Emile Gaboriau
Monsieur Lecoq là một nhân vật thám tử hư cấu làm việc với sở mật thám của Pháp, xuất hiện xuyên suốt trong các tác phẩm của Emile Gaboriau, một nhà văn và nhà báo Pháp thế kỉ 19. Nhân vật này đã từng được Sherlock Holmes nhắc đến trong vụ án “Chiếc nhẫn tình cờ”. Lecoq là nhân vật được miêu tả có nhiều nét tương đồng về trí tuệ và cách giải quyết các vụ án gần giống với Sherlock Holmes. Monsieur Lecoq dùng khả năng suy diễn logic, óc quan sát tinh tường cùng tính thực tế trực quan cũng như khoa học để phân tích tâm lý, hành vi phạm tội từ đó phá giải những vụ án chưa có hồi kết.


Đứa con mạo danh (Hồ sơ 113)

4.Conan Doyle (22 tháng 5 năm 1859 – 7 tháng 7 năm 1930) và Sherlock Holmes thì quá nổi tiếng rồi. Mặc dù Doyle không phải là người đầu tiên viết truyện trinh thám nhưng đến Sherlock Holmes thì truyện trinh thám đã thực sự tách ra khỏi truyện tâm lý xã hội. Không còn những tình tiết dài dòng lê thê, với lối suy luận nhanh gọn và đầy logic, Sherlock holmes là ‘sách nhập môn” cần phải đọc với bất kì ai yêu thích truyện trinh thám. Truyện Sherlock Holmes tuy hay nhưng còn nhược điểm chưa đi sâu vào khắc họa tâm lý nhân vật, nhất là thủ phạm.
Conan Doyle cho biết” Emile Gaboriau (Nhà văn trinh thám Pháp, cha đẻ của nhân vật thanh tra Lecoq) đã cuốn hút tôi bằng những cốt truyện rõ ràng, ngắn gọn và nhân vật thám tử bậc thầy Auguste Dupin do Edgar Allen Poe tạo ra là một trong những người hùng của tôi từ khi còn bé…

Conan Doyle
5. Maurice Leblanc (1864 –1941) và nhân vật Arsene Lupin. Trong khi Sherlock Holmes là thám tử còn Lupin lại là trộm đạo (nhiều lúc kiêm luôn thám tử). Holmes lạnh lùng, sống độc thân còn Lupin lãng mạn, cặp hết cô này đên cô kia. Truyện Holmes theo tỉ lệ 7 phần trinh thám/3 phần phiêu lưu mạo hiểm còn Lupin thì phiêu lưu mạo hiểm là chính.


Maurice Leblanc
6. Agatha Christie (1890-1976) được mệnh danh là “Nữ hoàng trinh thám” cổ điển. Các tác phẩm của bà đã được dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau và được bạn đọc trên khắp thế giới yêu mến

Hai nhân vật làm nên danh tiếng của Agatha là thám tử Poirot và Bà Maple. Poirot xuất hiện trong hơn 30 tiểu thuyết là một người Bỉ thấp lùn, sống độc thân, ăn vận sạch sẽ ngăn nắp. Holmes ngoài suy luận logic còn chịu khó tìm tòi chứng cứ. Còn Poirot suy luận hoàn toàn dựa vào trí óc mặc kệ việc thu thập chứng cứ cho cơ quan điều tra. Những gì bên điều tra tìm được chỉ có tác dụng củng cố thêm cho suy luận của Poirot. Trong truyện của agatha có rất nhiều nghi phạm, lời thoại nhiều khi đến mức dài dòng nhưng bên trong đều có chứa gợi ý mà độc giả không để ý. Nên chú ý là trong truyện của agatha ngay cả người vô tội nhiều lúc cũng phải nói dối vì một lý do nào đó. Poirot dựa vào tâm lý nhân vật tìm ra sự bất hợp lý trong các lời khai của để tìm ra sự thật.

Bà Marple là một bà già sống độc thân trong một ngôi làng nhỏ ở Anh.Bà không có dịp đi nhiều, tiếp cận với hiện trường như poirot.Những gì bà biết đều do những người quen kể lại.Nhưng nhờ trực giác và tài suy luận bà vẫn giúp cảnh sát phá án.

3 truyện nổi tiếng nhất của Agatha là ”10 người da đen nhỏ”, ”Vụ giết người trên tàu tốc hành”;”Ai giết ông Ecroy?”. Ngoài ra Agatha còn viết một số truyện phiêu lưu mạo hiểm-gián điệp khác mặc dù không thật sự thành công

Agatha Christie
7.S. S. Van Dine là bút danh của Willard Huntington Wright (1888 – 1939), là nhà phê bình nghệ thuật và nhà văn Mĩ. Trong những năm 20 của thế kỉ trước, ông đã sáng tạo ra nhân vật thám tử Philo Vance, mà những cuộc điều tra nổi tiếng của nhân vật này đã được dựng thành phim và được đọc trên đài phát thanh. Ngoài những hoạt động của một nhà viết tiểu thuyết, Wright còn được biết đến với tư cách tham gia làm tuyển tập Những truyện trinh thám nổi tiếng trên thế giới (1928) (The World’s Great Detective Stories). Van Dine đã quan niệm: “Tiểu thuyết trinh thám là một dạng trò chơi trí tuệ. Hơn nữa, có thể nói, đó còn là một sự thử thách mang tính thể thao trong đó tác giả cần phải đọ sức một cách trung thực với độc giả”. Ông chính là người đã đề ra Hai mươi nguyên tắc để viết tiểu thuyết trinh thám, được in trong Tạp chí Mĩ. Dưới đây là những nguyên tắc đó.

S. S. Van Dine

8. Erle Stanley Gardner (1889 – 1970). Ông xuất thân là luật sư, thẩm phán rồi chuyển nghề viết văn nên truyện của ông là thể loại trinh thám-pháp đình. Nhân vật chính của ông là luật sư Perry Mason. Hầu như tập nào Mason cũng phải bào chữa trong những vụ án mà thân chủ bị buộc tội sát nhân, chứng cứ kết tội nhiều lúc ngập tận cổ nhưng nhờ khôn khéo vẫn chiến thắng vẻ vang. Hầu như người đọc có thể đoán được là thân chủ của Mason vô tội, chủ yếu là xem quá trình bào chữa kịch tính, còn hung thủ là ai chỉ là thứ yếu.

Erle Stanley Gardner

9.Georges Simenon (1903-1989), nhà văn Bỉ nhưng viết văn bằng tiếng Pháp. Simenon viết truyện là điển hình cho thể loại trinh thám-tâm lý xã hội. Truyện của ông không có những tên tội phạm pro, không có những cách thức gây án kì quái. Nhân vật thanh tra Maigret là một người đàn ông trung niên bình thường như bao người khác. Maigret tác phong lúc nào cũng đủng đỉnh trầm tư, lúc suy nghĩ nhiều lại lặng lẽ châm tẩu. Maigret trong quá trình điều tra như hòa mình vào vụ án để hình dung được mối quan hệ giữa các nghi phạm trong vụ án. Khi phá được án Maigret không có kiểu vênh váo như ”không có tên tội phạm nào giỏi hơn ta” mà có nhiều trăn trở, đồng cảm với hung thủ. Kiểu truyện của Simenon nhiều bác chắc không thích, thậm chí buồn ngủ nhưng khi đổi vị đọc sẽ thấy hay. Simenon nghe nói viết rất khỏe phải đến 300 tiểu thuyết, trong đó có 80 truyện về Maigret.

Georges Simenon
10.Robert van Gulik (1910-1967) là nhân viên ngoại giao kiêm nhà Hán Học sống ở trung quốc nhiều năm. Ông này viết truyện về quan án Địch Nhân Kiệt, những vụ án trong truyện thực chất là ông ấy tìm trong tư liệu về những vụ án cổ rồi viết thành truyện. Ông này viết tầm 17 quyền, ở Việt Nam in gần hết thiếu mỗi vụ ”The Willow Pattern”. Tiếc là ông mất hơi sớm, nếu không sẽ còn nhiều truyện nữa. Một vấn đề là nhiều truyện dịch trực tiếp từ bản tiếng Anh, Pháp nên tên nhân vật phiên âm lung tung cả lên. Nhưng được cái là đọc truyện của Robert van Gulik thì biết được nhiều thứ về văn hóa cổ đại trung quốc thời Đường

Robert van Gulik