Lược sử dòng tem nhãn Giáng Sinh (Christmas Seal) Hôm nay TH muốn giới thiệu đến mọi người một dòng tem nhãn - tức tem không phục vụ bưu chính khá lâu đời và rất giàu ý nghĩa: Các tem nhãn giáng sinh (Christmas seal) 1. Định nghĩa: Christmas seal thuộc nhóm tem không phục vụ bưu chính, hay tiếng anh gọi là tem Cinderella. Nói một chút về nhóm tem Cinderella: Tên gọi Cinderella hay Lọ lem có lẽ vì cũng giống như nàng Lọ Lem đáng thương, chúng là con ghẻ của ngành tem bưu chính - tức các tem được sử dụng để thanh toán cước bưu điện. Mặc dù không phục vụ chi trả tiền gửi thư/bưu kiện, nhóm Cinderella này dùng cho các thanh toán khác và cũng thường được chuyển đi khắp nơi bằng hệ thống bưu cục Nhóm tem Cinderella, theo định nghĩa của http://www.cinderellastampclub.org.uk/ bao gồm: Tem địa phương phát hành Tem điện tín,xe lửa Tem niêm Tem giả, tem ma (Người dùng làm để giải trí hay học tập nghệ thuật in hay để đi lừa….) Christmas seal, Hồng thập tự, TB và các tem từ thiện khác (Nhóm chúng ta sẽ nói hôm nay) Tem quảng cáo, triển lãm …Vân vân và mây mây 2. Hoàn cảnh ra đời: Christmas seal ra đời vào năm 1904, tại Đan Mạch, khoảng 50 năm sau khi con tem bưu chính đầu tiên ra đời. Cha nó, ông Einar Holbøll, vốn là một nhân viên bưu chính. Vào thời điểm đó,bệnh lao đang hoành thành, cướp đi sinh mạng của nhiều người. Einar Holbøl nảy ra ý tưởng phát hành 1 con tem gây quỹ chữa bệnh lao, bán với giá rẻ tại bưu điện nhân dịp Giáng Sinh - Mùa mà người ta thường hay gửi thư/thiệp chúc mừng và thăm hỏi nhau. Ý tưởng tốt đẹp đó được nhà vua duyệt ngay. Và con tem Christmas seal đầu tiên ra đời (Ảnh 1). Tem có chữ Julen là tiếng ĐM của chữ Giáng Sinh và hình ảnh bà hoàng Đan Mạch (Mặc dù ý tưởng được duyệt bởi vua ông…..Phụ nữ luôn thắng…) Giá của 1 con seal là 2 ore, trong khi lúc đó mệnh giá tem definitives (tem dùng thuần phục vụ bưu chính) thấp nhất là 3 ore 3. Quả ngọt đầu mùa: Trong 6 mùa Noel bán tem seal, nhà nước Đan Mạch gom đủ vốn để xây nguyên 1 viện điều trị lao và bệnh phổi vào năm 1911. Sau đó Ủy ban tem seal giáng sinh thừa thắng xông lên, quyết định sẽ tiếp tục trích thêm quỹ từ việc bán tem seal để xây thêm nhà và cơ sở chăm sóc sức khỏe cho trẻ em Đan Mạch 4. Mô hình lan rộng: Tại Châu Âu: Các nước còn lại trong bán đảo Scandinavia (Cái hình đầu con cừu trên bản đồ ạ) học tập mô hình của Đan Mạch và lần lượt cho ra đời các tem seal gây quỹ, như Thụy Điển, Iceland….và dần dà mô hình nhân rộng ra toàn cõi Âu Châu…. với mục đích cao cả như lúc nó được bắt đầu - gây quỹ chữa bệnh Tại Mỹ: Christmas seal được Emily Bissel - Một nhà hoạt động xã hội giới thiệu đến nước Mỹ, sau khi bà đọc một bài báo viết về seal của Đan Mạch. Bissel muốn gây quỹ cho viện phổi tại Delaware nên đã tự thiết kế một mẫu seal và bán tại Delaware năm 1907. Ba năm sau, seal được bán ra toàn quốc Giá một con seal được ấn định là 1 cent - Tương đương mức giá rẻ nhất của bưu chính (Drop letter) Năm 1908, phát minh của Bissel trở thành một chương trình cấp quốc gia, tham mưu bởi Hội Hồng Thập Tự Hoa Kì và Tổ chức nghiên cứu và phòng tránh bệnh lao. Lợi nhuận từ việc bán seal sẽ chia đôi cho 2 tổ chức này. Song, đến 1920 thì Hồng Thập Tự rút khỏi liên minh. Sau thế chiến thứ hai thì kháng sinh streptomycin ra đời, giúp chữa bệnh lao. Nhưng lao vẫn còn là căn bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm. Tổ chức phòng tránh lao nói trên đổi tên thành Hiệp hội bệnh về phổi để mở rộng phạm vi đấu tranh. Và từ "Christmas seal" được đăng kí bản quyền và độc quyền phát hành bởi hội để gây quỹ trên toàn quốc 5. Vài chuyện vui vui: - Dấu hiệu màu đỏ hình chữ thập có 2 nét gạch ngang được in trên các con seal gây quỹ chống bệnh lao được giới thiệu năm 1902 bởi người Pháp. Ý nghĩa là như một cuộc Thập tự chinh chống bệnh lao - Mặc dù mang mục đích cao cả là gây quỹ chữa bệnh, một số chính phủ độc tài toàn trị cấm phát hành seal: Bao gồm Hàn Quốc lúc bị Nhật chiếm, Trung Cộng, Argentina dưới trào Eva Peron…. 6. Lời kết: Bài viết trên nhằm cung cấp cho anh/chị sưu tập vài thông tin lí thú về dòng seals này. Dòng tem này mang mục đích cao cả. Sau này mình sưu tập nhằm mục đích gì đi nữa cũng nên hiểu vì sao nó khởi nguồn và ý nghĩa của nó là gì…. Chúc mọi người luôn vui. TH (FB Tuấn Hoàng)