PDF Giáo trình tâm lí học nghề nghiệp, Dương Thị Kim Oanh

Giáo trình tâm lí học nghề nghiệp, Dương Thị Kim Oanh

 

MỤC LỤC
Phần I. Tâm lí học đại cương 11
Chương 1. Tâm lí học là một khoa học 13
1. Tâm lí học là gì? 13
1.1. Khái niệm tâm lí 13
1.2. Khái niệm Tâm lí học 13
1.3. Đặc điểm của tâm lí học so với các khoa học khác 14
2. Vài nét về lịch sử hình thành khoa học tâm lí 15
3. Đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu của tâm lí học 17
3.1. Đối tượng nghiên cứu của tâm lí học 17
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu của tâm lí học 17
4. Bản chất hiện tượng tâm lí người theo quan điểm duy vật
biện chứng 17
4.1. Tâm lí người là sự phản ánh hiện thực khách quan của não 17
4.2. Tâm lí người mang tính chủ thể 18
4.3. Tâm lí người có bản chất xã hội - lịch sử 19
5. Phân loại hiện tượng tâm lí người 20
5.1. Hiện tượng tâm lí cá nhân và hiện tượng tâm lí xã hội 20
5.2. Hiện tượng tâm lí có ý thức và hiện tượng tâm lí chưa
được ý thức 20
5.3. Các hiện tượng tâm lí người được phân loại theo thời
gian tồn tại và vị trí tương đối của chúng trong nhân cách 21
6. Phương pháp nghiên cứu tâm lí 22
6.1. Nguyên tắc phương pháp luận của việc nghiên cứu tâm lí 22
6.2. Phương pháp nghiên cứu tâm lí 23
Chương 2. Hoạt động, giao tiếp và sự hình thành, phát triển
tâm lí 31
1. Hoạt động và sự hình thành, phát triển tâm lí 31
1.1. Khái niệm hoạt động 31
1.2. Đặc điểm của hoạt động 31
1.2.1. Tính đối tượng của hoạt động 31
1.2.2. Tính chủ thể của hoạt động 32
1.2.3. Tính mục đích của hoạt động 32
1.2.4. Hoạt động vận hành theo nguyên tắc gián tiếp 32
1.3. Phân loại hoạt động 33
6
1.4. Cấu trúc của hoạt động 33
1.5. Vai trò của hoạt động trong sự hình thành và phát triển
tâm lí 35
2. Giao tiếp và sự hình thành, phát triển tâm lí 35
2.1. Khái niệm giao tiếp 35
2.2. Chức năng của giao tiếp 35
2.2.1. Chức năng thông tin liên lạc 35
2.2.2. Chức năng điều chỉnh, điều khiển hành vi 36
2.2.3. Chức năng cảm xúc 36
2.2.4. Chức năng giáo dục và phát triển nhân cách 36
2.3. Phân loại giao tiếp 37
2.4. Các phương tiện giao tiếp 38
2.4.1. Phương tiện ngôn ngữ 38
2.4.2. Phương tiện phi ngôn ngữ 38
2.5. Vai trò của giao tiếp trong sự hình thành và phát triển
tâm lí 38
Chương 3. Hoạt động nhận thức 42
1. Khái quát về hoạt động nhận thức 42
2. Nhận thức cảm tính 42
2.1. Quá trình cảm giác 43
2.2. Quá trình tri giác 48
3. Nhận thức lí tính 55
3.1. Quá trình tư duy 55
3.1.1. Khái niệm tư duy 55
3.1.2. Đặc điểm của tư duy 55
3.1.3. Vai trò của tư duy 57
3.1.4. Các giai đoạn của tư duy 58
3.1.5. Các thao tác tư duy cơ bản 60
3.1.6. Phân loại tư duy 61
3.2. Tưởng tượng 62
3.2.1. Khái niệm tưởng tượng 62
3.2.2. Quan hệ giữa tư duy và tưởng tượng 63
3.2.3. Vai trò của tưởng tượng 64
3.2.4. Các cách sáng tạo trong tưởng tượng 64
3.2.5. Phân loại tưởng tượng 66
4. Trí nhớ 67
4.1. Khái niệm trí nhớ 67
7
4.2. Vai trò của trí nhớ 67
4.3. Các quá trình cơ bản của trí nhớ 68
4.3.1. Quá trình ghi nhớ 68
4.3.2. Quá trình gìn giữ 69
4.3.3. Quá trình nhận lại và nhớ lại 70
4.4. Phân loại trí nhớ 70
4.5. Quên và cách chống quên 73
5. Ngôn ngữ 74
5.1. Khái niệm ngôn ngữ 74
5.2. Chức năng của ngôn ngữ 74
5.2.1. Chức năng chỉ nghĩa 74
5.2.2. Chức năng thông báo 75
5.2.3. Chức năng khái quát hoá 75
5.3. Phân loại ngôn ngữ 75
5.4. Vai trò của ngôn ngữ đối với hoạt động nhận thức 76
Chương 4. Nhân cách và sự hình thành, phát triển nhân cách 87
1. Khái niệm về nhân cách 87
1.1. Khái niệm con người 87
1.2. Khái niệm nhân cách 87
1.3. Đặc điểm của nhân cách 88
1.3.1. Tính thống nhất của nhân cách 88
1.3.2. Tính tương đối ổn định của nhân cách 89
1.3.3. Tính tích cực của nhân cách 89
1.3.4. Tính giao lưu của nhân cách 89
2. Cấu trúc của nhân cách 89
3. Các phẩm chất của nhân cách 91
3.1. Tình cảm 91
3.1.1. Khái niệm tình cảm 91
3.1.2. Vai trò của tình cảm 92
3.1.3. Các quy luật của đời sống tình cảm 93
3.1.4. Các mức độ của đời sống tình cảm 95
3.2. Ý chí và hành động ý chí 96
3.2.1. Ý chí 96
3.2.2. Hành động ý chí 97
3.2.3. Hành động tự động hóa 98
4. Các thuộc tính tâm lí cơ bản của nhân cách 100
8
4.1. Xu hướng 100
4.1.1. Khái niệm 100
4.1.2. Các mặt biểu hiện của xu hướng 100
4.2. Tính cách 102
4.3. Khí chất 103
4.3.1. Khái niệm 103
4.3.2. Các kiểu khí chất 106
4.4. Năng lực 108
4.4.1. Khái niệm năng lực 108
4.4.2. Phân loại năng lực 108
4.4.3. Các mức độ của năng lực 109
5. Các yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển nhân
cách 110
5.1. Yếu tố bẩm sinh, di truyền 110
5.2. Yếu tố môi trường 110
5.2.1. Môi trường tự nhiên 110
5.2.2. Môi trường xã hội 111
5.3. Yếu tố cá nhân 112
5.3.1. Hoạt động 112
5.3.2. Giao tiếp 113
Phần II. Tâm lí học sư phạm nghề nghiệp 117
Chương 5. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh, sinh viên học
nghề 119
1. Các điều kiện ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lí lứa tuổi học
sinh, sinh viên học nghề 119
1.1. Điều kiện thể chất của sự phát triển 119
1.2. Điều kiện xã hội của sự phát triển 120
2. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh, sinh viên học nghề 121
2.1. Sự thích nghi của học sinh, sinh viên học nghề với cuộc
sống và hoạt động mới 121
2.2. Đặc điểm nhận thức của lứa tuối học sinh, sinh viên học
nghề 122
2.3. Đời sống tình cảm của học sinh, sinh viên học nghề 122
2.4. Sự phát triển nhân cách của lứa tuổi học sinh, sinh viên
học nghề 124
Chương 6. Tâm lí học dạy nghề 125
1. Hoạt động dạy nghề 125
1.1.Khái niệm hoạt động dạy nghề 125
9
1.2. Đặc điểm hoạt động dạy nghề 126
1.2.1. Mục đích của hoạt động dạy nghề 126
1.2.2. Đối tượng của hoạt động dạy nghề 127
1.2.3. Phương tiện của hoạt động dạy nghề 127
1.3. Các yếu tố tâm lí của hoạt động dạy nghề 127
2. Hoạt động học nghề 129
2.1. Khái niệm hoạt động học nghề 129
2.2. Đặc điểm hoạt động học nghề 130
2.2.1. Mục đích của hoạt động học nghề 130
2.2.2. Đối tượng của hoạt động học nghề 130
2.2.3. Nhiệm vụ của hoạt động học nghề 131
2.2.4. Phương tiện của hoạt động học nghề 131
2.3. Hình thành hoạt động học nghề 131
2.3.1. Hình thành động cơ học nghề 131
2.3.2. Hình thành nhiệm vụ học tập 132
2.3.3. Hình thành hành động học nghề 132
3. Cơ sở tâm lí của việc lĩnh hội tri thức, phương thức hành
động và phương thức tư duy 134
3.1. Lĩnh hội khái niệm 135
3.2. Lĩnh hội các phương thức hành động (kĩ năng, kĩ xảo) 136
3.2.1. Khái quát về lĩnh hội phương thức hành động 136
3.2.2. Cơ chế tâm lí của sự hình thành kĩ năng 137
3.2.3. Cơ chế tâm lí của sự hình thành kĩ xảo 140
3.3. Sự lĩnh hội phương thức tư duy 144
Chương 7. Tâm lí học nhân cách người giáo viên dạy nghề 148
1. Vai trò và vị trí của người giáo viên dạy nghề trong xã hội
hiện đại 148
1.2. Đặc điểm lao động sư phạm của người giáo viên dạy
nghề 148
2. Một số phẩm chất nhân cách của người giáo viên dạy nghề 148
2.1. Thế giới quan khoa học 148
2.2. Lí tưởng nghề nghiệp 149
2.3. Lòng tin yêu học sinh và lòng yêu nghề 150
2.4. Đạo đức - lối sống 150
3. Năng lực của người giáo viên dạy nghề 151
3.1. Năng lực chuyên môn nghề 151
3.2. Nhóm năng lực dạy học 151
10
3.2.1. Năng lực hiểu học sinh trong quá trình dạy học 151
3.2.2. Năng lực chế biến tài liệu học tập 151
3.2.3. Nắm vững kĩ thuật dạy học 151
3.2.4. Năng lực ngôn ngữ 151
3.3. Nhóm năng lực giáo dục 152
3.3.1. Năng lực vạch dự án phát triển nhân cách học sinh 152
3.3.2. Năng lực giao tiếp sư phạm 152
3.3.3. Năng lực cảm hoá học sinh 152
3.3.4. Năng lực khéo léo đối xử sư phạm 152
3.4. Nhóm năng lực tổ chức hoạt động sư phạm 153
4. Uy tín của người giáo viên dạy nghề 153
Chương 8. Tổ chức lao động nghề nghiệp khoa học 166
1. Chọn nghề và công tác hướng nghiệp 166
2. Vấn đề đào tạo nghề 168
2.1. Khái niệm đào tạo nghề 168
2.2. Dạy nghề 170
3. Các yếu tố tác động tới lao động nghề nghiệp 172
3.1. Sức làm việc 172
3.2. Sự mệt mỏi 174
3.3. Màu sắc trong lao động 176
3.4. Tiếng ồn 180
3.5. Điều kiện chiếu sáng 181
3.6. Tác động của nhiệt độ 182
3.7. Bầu không khí tâm lí trong nhóm và tập thể lao động 183
4. Một số cách thức tổ chức lao động nghề nghiệp khoa học 185
4.1. Định mức lao động hợp lí 185
4.2. Xây dựng chế độ lao động và nghỉ ngơi hợp lí 187
4.3. Xây dựng bầu không khí tâm lí tích cực trong nhóm và
tập thể lao động 191
Tài liệu tham khảo 193

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. A.N.Leonchiep, Hoạt động - ý thức - nhân cách, NXB Giáo dục,
1998.
2. B.Ph Lômôp, Những vấn đề lí luận và phương pháp luận Tâm lí
học, NXB ĐHQG Hà Nội, 2000.
3. Phạm Minh Hạc, Tâm lí học, NXB Giáo dục, 1998.
4. Phạm Minh Hạc, Tâm lí học, NXB Giáo dục, 2001.
5. Ngô Công Hoàn, Một số vấn đề giao tiếp sư phạm. NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội, 1996.
6. Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan, Nguyễn Văn Thàng, Tâm lí học lứa
tuổi và tâm lí học sư phạm, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 1997.
7. Bùi Văn Huệ, Giáo trình Tâm lí học, NXB ĐHQG Hà Nội, 2000.
8. Võ Hƣng, Phạm Thị Bích Ngân, Tâm lí học lao động, NXB Đại
học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2007.
9. Lê Hƣơng (Chủ biên), Tính tích cực nghề nghiệp của công chức-
Một số nhân tố ảnh hưởng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003.
10. Maurice Reuchlin (1995), Tâm lí học đại cương, NXB Thế giới,
Hà Nội, (Tập I, II).
11. Nguyễn Thị Lan, Bài giảng môn Tâm lí học sư phạm trong dạy
học kĩ thuật - nghề nghiệp, Trƣờng Đại học Sƣ phạm kĩ thuật
thành phố Hồ Chính Minh.
12. Vũ Thị Nho, Tâm lí học phát triển, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội,1998.
13. Phan Trọng Ngọ (Chủ biên), Các lí thuyết phát triển tâm lí người,
NXB Đại học Sƣ phạm, 2003.
14. Đào Thị Oanh, Tâm lí học lao động, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội, 1999.
15. Nguyễn Thị Kim Quý, Nguyễn Xuân Thức, Tình huống tâm lí
học, NXB Lao động, 2003.
16. Nguyễn Xuân Thức (Chủ biên), Giáo trình Tâm lí học đại cương,
NXB Đại học Sƣ phạm, 2007.
194
17. Trần Trọng Thủy, Tâm lí học lao động, Viện Khoa học Giáo dục
Việt Nam (Bài giảng dành cho học viên Cao học ngành Tâm lí
học).
18. Trần Trọng Thủy, Bài tập thực hành Tâm lí học, NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội, 2002.
19. Nguyễn Quang Uẩn, Trần Quốc Thành., Trần Hữu Luyến, Tâm lí
học đại cương, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2000.
20. Lƣơng Văn Úc, Giáo trình Tâm lí học lao động, NXB ĐH Kinh
tế quốc dân Hà Nội, 2011.
21. Phạm Ngọc Uyển, Nguyễn Văn Hùng, Tâm lí học nghề nghiệp,
Tổng cục dạy nghề, Bộ Lao động, Thƣơng binh và Xã hội, Hà
Nội, 2005.
22. Robert S.Feldman (2003), Những điều trọng yếu trong tâm lí
học, NXB Thống kê, Hà Nội.
23. Stephen Worchel, Wayne Shebilsue, Tâm lí học (nguyên lí và ứng
dụng), NXB Lao động - Xã hội, 2007.
24. Anita E. Woolfolk, Education psychology, A Simon & Schuster
Company, United State of American, 1995.