PDF 1000 năm văn hiến Thăng Long Hà Nội và một số hỏi đáp về Thăng Long Hà Nội

1000 năm văn hiến Thăng Long Hà Nội và một số hỏi đáp về Thăng Long Hà Nội, Hồ Phương Lan
800 trang

 

MỤC LỤC

* LỜI NHÀXUẨT BẢN 5

Dẩn nhập: NHŨNG sụ CHUÀN BỊ TIẾN TÓÌ KỶ NIỆM

TRỌNG LẺ 1.000 NÀM THĂNG LONG-HA nội 7

* CHỈ THỊ 32-CT/TW CÙA Bộ CHÍNH TRỊ VÊ KỲ NIỆM 1000 NĂM

THĂNG LONG-HÀ NỘI 7

* ĐỀ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN KỶ NIỆM 1000 NĂM

THĂNG LONG-HÀ NỘI CỦA BAN TUYÊN GIÁO TRUNG ƯƠNG 10

I. Thăng Long-Hà Nội, những chặng đường lịch sử 10

II. Một số giá trị tiêu biểu của nền văn hiến Thăng Long-Hà Nội 20

* QUYẾT ĐỊNH SỐ 795/QĐ-TTg CÚA THÙ TƯỚNG CHÍNH PHỦ về việc

phê duyệt Chương trình Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội năm 2010 29

Phần thú nhất: THĂNG LONG - ĐÉ ĐÔ, GIÁ TRỊ LỊCH SỬ-

VĂN HOÁ CỦA NÓ ĐÓI VÓÌ SỤ’ PHÁT TRIẼN CỦA ĐẠI VIỆT 59

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ Tự NHIÊN VIỆC ĐỊNH ĐÒ Ờ THĂNG LONG 61

1. Tổng quan 61

2. Phương hướng nghiên cứu và khai thác tiềm năng tự nhiên

trên địa bàn Hà Nội và vùng phụ cận 71

II. VIỆC ĐỊNH ĐÒ Ờ THĂNG LONG 72

III. T1ÉP CẬN GIÁ TRỊ LỊCH sử VÀN HÓA 1000 NĂM

THĂNG LONG-hẤ Nội 75

1. Phương thức tiếp cận những giá trị lịch sử-văn hoá

Thăng Long-Hà Nội 75

2. Ý nghĩa và đặc điểm giá trị lịch sử-văn hoá Thăng Long-Hà Nội 93

Phần thú hai: NHỮNG GIÁ TRỊ LỊCH SỬ-VĂN HÓA... ĐẶC TRƯNG

CỦA THĂNG LONG-HÀ NỘI 99

I. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ-VĂN HÓA TINH THẦN (VĂN HỌA PHI VẬT THÊ) 101

1. Yêu nước, bất khuất, kiên cường, “Thà hi sinh tất cả

chứ không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ” 101

2. Trọng nghĩa tình và đạo lý, tinh thần cộng đồng cao

gắn kết cá nhân - gia đình - Tổ quốc 107

3. Lòng nhân ái, khoan dung, tinh thần yêu chuộng hoà bình 109

4. Đầu óc thực tế, đức tính cần cù sáng tạo 111

5. Trọng học thức, chuộng cái đẹp 114

6. Giao tiếp thanh lịch 117

II. GIÁ TRỊ VĂN HOÁ VẬT CHÁT (VĂN HOÁ VẬT THÉ) 1 19




795


III. NHỮNG GIÁ TRỊ THẾ HIỆN QUA CÁC HOẠT ĐỘNG VĂN HỌC,

NGHỆ THUẬT, KHẢO cứu, DIỄN XƯỚNG 121

1. về Văn học 121

2. về khảo cứu 123

3. Âm nhạc 124

4. Kiến trúc, hội hoạ 125

Phần thú ba: DI TÍCH LỊCH sử- KIẾN TRÚC - TÍN NGƯỠNG

CỦA THĂNG LONG-HÀ NỘI 127

1. Thành cổ Loa 129

2. Chùa và tháp Báo Thiên 132

3. Chùa Diên Hựu (tức chùa Một Cột) 134

4. Chùa Bộc (Thiên Phúc tự) 136

5. Chùa Cầu Đông (Đông Môn tự) 138

6. Chùa Hà (Thánh Đức tự) 140

7. Chùa Hàm Long 141

8. Chùa Hoè Nhai 143 •

9. Chùa Láng 144

10. Chùa Quán Sứ 146

11. Chùa Trấn Quốc 147

12. Cửa Ò Quan Chuông 148

13. Di tích chợ Đồng Xuân 149

14. Gò Đổng Đa 152

15. Lăng Bác Hồ 154

16. Ngôi nhà 48 Phố Hàng Ngang, noi Bác Hồ viết Tuyên ngôn Độc lập 155

17. Nhà Hát Thành phố (Hà Nội) 156

18. Tháp Hoà Phong 158

19. Văn Miếu - Quốc Tử Giám 159

20. Thành Cổ Hà Nội 161

21. Hồ Tây 168

22. Hồ Hoàn Kiếm - Đền Ngọc Sơn 170

23. Cột Cờ Hà Nội 172

24. Bắc Bộ phủ 174

25. Quảng trường Ba Đình 175

26. Thăng Long Tứ trấn 176

27. Đền Dồng Nhân ' 180

28. Đền và tượng Lê Thái Tổ 182

29. Đình-đền Kiêu Kỵ 183

30. Đinh Giảng Võ ' 184

31. Đình và chùa làng Hoè Thị 185

32. Đình Chèm và Lý Ông Trọng 187

33. Đình làng Kẻ 189

34. Đền Quán Cũ - Đền Quán Mới 191

35. Sự tích Làng Bạc 192




796


36. Quán Đôi 194

37. Chùa Thiên Niên 196

38. Đình Quan Nhân 197

39. Đình Quảng Bá 199

40. Đình Trong-đình Ngoài vầ điện Dục Anh (làng Hoà Mục) 200

41. Chùa Tảo Sách 202

42. Bái Ân - sự tích trường học cổ 203

43. Đền Sóc 205

44. Chùa Sùng Quang 208

45. Lễ hội Phù Đổng 210

46. Hội đền An Dương Vương 213

47. Hội đền Chèm 214

48. Hội đền Hai Bà Trưng 216

49. Lễ hội Quang Trung 217

50. Đầm Mực 218

Phần thú tu: NHŨNG GIÁ TRỊ TIÊU BIẾU

CỦA THÙ ĐÔ NGÀN NĂM VĂN HIÊN 221

I. VĂN HỌC THĂNG LONG 223

1. Phương hướng tiếp cận Vãn học Thăng Long 223

2. Một sổ bài văn, thơ tiêu biểu 240

II. DI TÍCH LỊCH Sử VĂN HÓA Ờ HÀ NỘI 290

1. Dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long 291

2. Chuyển qua thời Trần (thế kỳ XIII-XIV) 295

3. Dưới thời Lê Sơ (1428-1527) 296

4. Thời Mạc (thế kỷ XVI) 299

5. Vào thế kỷ XVII VÀ XVIII 302

6. Thế kỷ xíx (Thời Nguyễn) 307

Phần thú năm: MỘT SÓ DANH NHÂN KIỆT XUÁT

CỦA THĂNG LONG-HÀ NỌ1 319

1. Lý Ông Trọng 324

2. Cao Lồ (Ông Nỏ) 326

3. Lý Công Uẩn 328

4. Lý Thường Kiệt 330

5. Lão Tướng quân Phạm Đô Tu (476-545) 332

6. Ỳ Lan 336

7. Từ Đạo Hạnh 338

8. Tô Hiên Thành (1102 - 1179) 339

9. Nguyễn Minh Không 342

10. Trần Thánh Tông (13.10.1240 -3.6.1290) 345

11. Trần Nhân Tông (1258 - 1308) 355

12. Trần Quốc Tuấn 362

13. Trần Quang Khải (1242 - 1294) 364




797


14. Trần Nhật Duật 372

15. Nguyễn Thuyên (Hàn Thuyên) 374

16. Nguyễn Sĩ Cổ 374

17. Trịnh Trọng Tử 375

18. Phạm Bân 375

19. Chu Vãn An 376

20. Nguyễn Trãi 379

21. Lê Thánh Tông 3 82

22. Đỗ Nhuận (1436- 1495) 386

23. Nguyễn Xí thời kỳ làm “người Đông Kinh” 389

2A Ngó Si Liên s 394

25. Lý Tử Tấn 396

26. Ngô Chi Lan 398

27. Trần Lộ 399

28. Nguyễn Đãng Đạo (1651-1719) 400

29. Le Công Hành (1606 -1662) 404

30. Phùng Khắc Khoan , 405

31-32. Nguyễn Kiều (1695-1771) và Đoàn Thị Điểm (1705-1748) 407

33. Đặng Trần Côn 413

34. Lê Quý Đôn (2.8.1726-2.6.1784) 414

35. Ngô Thì Sĩ (1726- 1780) 420

36. Đoàn Lệnh Khương (1726-1800) 431

37. Nguyễn Gia Thiều 433

38. Quang Trung - Nguyễn Huệ với Thăng Long-Hà Nội 435

39. Ngô Thì Nhậm 439

40. Nguyễn Huy Lượng 441

41. Nguyễn Gia Phan 442

42. Nguyễn Du ' 442

43. Hồ Xuân Hương 446

44. Bà Huyện Thanh Quan 449

45 Lý Văn Phức (1785- 1849) 451

46. Vũ Tông Phan (1800 -1851) 460

47. Nguyễn Văn Lý (1795 - 1868) 468

48. Nguyễn Văn Siêu 474

49. Cao Bá Quát 476

50. Nhà giáo Phạm Đình Hổ 482

51. Bùi Huy Tùng (1794 -1862) 487

52. Tồn Am (Bùi Huy Bích) 490

53. Phạm Thái 492

54. Trần Văn Giáp 496

55. Bạch Thái Bưởi (1874-1932) 502

56. Phùng Hưng 510

57. Bùi Xương Trạch (1451-1529) 517

58. Nguyễn Hữu Liêu (1532-1597) 524




798


59. Nguyễn Quý Đức (1648-1720) 527

60. Nguyễn Trọng Hợp 534

61. Nguyễn Công Thể 538

62. Thiều Chửu - 540

63-64-65-66. Phạm Vãn Tráng, Nguyễn Khắc cần, 565

Phạm Hoàng Luân, Phạm Hoàng Triết - 575

67. Lương Thúc Đàm và NAM QUÓC ĐỊA Dư 585

68. Bùi Liêm (1881-1916) 588

69. Lê Gia Đỉnh - người chiến sĩ kiên cường bảo vệ Bắc Bộ phủ 590

70. Nguyền Thực (1555-1637) 594

71. Bui Trục 598

72. Bùi Dụng Tân (1713-?) 602

73. Nguyễn Huy Cận - Án sĩ giữa đổi thay (1729-1790) 604

74. Họ Trần ở Vân Canh 609

75. Họ Đoàn Hiến Phạm 617

76. Họ Lê Liêu Xá (Thế kỳ XVIII) 621

76. Nguyễn Công Cơ 623

77. Lương Văn Can (1854-1927) 626

78. Phan Phu Tiên 628

79. Hồ Chí Minh (19.5.1890-2.9.1969) 633

Phần thứ sáu: PHỤ LỤC 635

PHỤ LỤC 1: MỘT SÔ BÀI NGHIÊN cửu

VỀ BẢN SẦC VÃN HOÁ HÀNỘI 635

* Tiếng Hà Nội từ góc nhìn của ngôn ngữ-văn hoá học

* Tiếp tục tìm hiểu ngôn ngừ ở Kinh thành Thăng Long cuối thế kỳ

XVIII qua TRUYỆN KIÊU cùa Nguyễn Du 641

* Chùa Hà Nội tử góc nhìn ngôn ngữ học 649

* Ngưòi Hà Nội vói tiếng Hà Nội, tiếng Việt trong tiếp xúc vói chữ Hán,

thơ Đường và câu đổi Tết cùa Trung Quốc 655

* Đôi điêu cảm nhận về vãn hoá trong ngôn ngừ chọ' Hà Nội 661

* Đi tìm bản sắc vãn hoá của người Hà Nội qua cách đặt và gọi tên ngưòi 665

* Cổ Loa trong thơ, văn 669

* Bước đầu tim hiểu về một sổ nhà văn trong NGÔ GIA VĂN PHÁI 687

* An Nghĩa Đại Vương Ngọc phà 716

* Các tướng lĩnh trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng 718

PHỤ LỤC II: MỘT SỐ HÒI ĐÁP VỀ THÙ ĐÔ HÀ NỘI 729

1. Tại sao có thể nói: Lý Thái Tổ chọn Thăng Long làm Thù đô

của toàn quốc là bước ngoặt lớn trong lịch sử cùa đất nước? 729

2. Xác định vị trí Hoàng thành Thăng Long thòi Lý? 731

3. Bạn có suy nghi gì về Văn hiến Thăng Long? 731

4. Tại sao nói Hà Nội là vùng đất “địa linh nhân kiệt”? 734

5. Bạn có biết, trước Thánh Gióng đã có tướng quân Lý Tiến đại phá

giặc Ân? 736




6. Bạn biết gì về hội làng Lệ Mật?

7. Bạn có biết về Trương Đỗ - vị Tổng quản Thăng Long
thanh liêm, cương trực, dũng càm?

8. Tại sao trong Văn Miếu-Quốc Từ Giám lại thờ ba vị vua?

9. Vi sao 82 bia đá các khoa thi Tiến sĩ tại Vãn Miếu - Quốc Tử Giám
được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Vãn hóa của Liên Hợp quốc
(UNESCO) công nhận là “Ký ức thế giới”?

10. Lê Văn Thịnh có âm mưu mưu phản giết vua hay không?

11. Nguyễn Tuân có phải là nhà văn Hà Nội tài hoa, độc đáo nhất
của Việt Nam hay không?

12. Nguyễn Huy Tưởng dam mê Hà Nội qua từng trang viết?

13. Hãy trình bày tóm lược địa lý Hà Nội?

14. Hãy xác định vị trí ranh giói Hà Nội (cũ) và Hà Nội sau 1-8-2008?

15. Những thông tin cần thiết về dân sổ Thủ đô ngày nay?

16. Bạn có biết Quận, Huyện lớn nhất, nhỏ nhất của Hà Nội?

17. Sau khi Thủ đô Hà Nội mở rộng, có thêm những núi nào
có thể coi là danh thắng?

18. Vùng đất Thăng Long - Hà Nội đã có những tên gọi nào?

19. Trong lịch sử Thăng Long-Hà Nội, nếu chì được chọn 10 mốc
trọng đại có tác động to lớn đối vói đòi sổng chính trị, kinh tế, văn
hoá. xã hội... của Thủ đô, bạn sẽ chọn những mốc nào?

20. Bạn đã tham quan thành cổ Sơn Tây. bạn có thể giói thiệu đôi nét về nó?

21. Bạn có biết các vị tổ nghề dệt Thăng Long?

22. Bạn biết có bao nhiêu làng nghề Hà Nội?

23. “Áo lụa Hà Đông” nổi tiếng nhờ lụa Vạn Phúc?

24. Tại sao gọi vùng Hà Tây (cũ) là “Vùng đất trăm nghề”

25. Có phải xã Kim Lan mói là Làng gốm cô nhất?

26. Làng gốm Bát Tràng nổi tiếng như thế nào?

27. Tài hoa của Làng nghề đúc đồng Ngũ Xã biểu hiện như thể nào?

28. Bạn biết gì về Ông Tổ nghề kim hoàn ở Định Công?

29. Tổ nghề dát vàng Kiêu Kỵ và nghề dát vàng quỳ?

30. Tại sao Làng giấy dó Yên Thái đuợc ca ngọi trong thơ văn

và được yêu chuông nhiều như vậy?

31. Bạn có biết Sự tích hai Bà Chúa Kho Hà Nội?

32. Tại sao Bùi Xuân Phái được tôn vinh là “Hoạ sĩ của Hà Nội”?


799


737

739

741


746

749

754

756

758

760

761

762

763

766


768

769

771

774

776

778

779

780

782

783

785

786

790

791