LÀNG QUÊ ĐANG BIẾN MẤT: bức tranh xã hội Việt Nam hiện tại vô vàn nhức nhối.

Từ thể chế, vấn đề Trung Quốc, tên nước, quốc ca, vấn đề đất đai, những dự án ngàn tỉ...., tất cả đều được Tạ Duy Anh mang ra mổ xẻ 1 cách quyết liệt, không khoan nhượng, khiến người đọc không khỏi giật mình, vì sao cuốn sách có thể được xuất bản.

Sách đẹp. Bìa tay gấp. XB 2014. Giá 72k

LÀNG QUÊ ĐANG BIẾN MẤT: bức tranh xã hội Việt Nam hiện tại vô vàn nhức nhối. Đây cũng là cuộc thám hiểm những cố tật của văn hóa Việt mà mỗi người đều tìm thấy chân dung của mình trong đó.

Ít có nhà văn Việt Nam nào mỗi khi sách ra lại được dư luận hào hứng bàn tán và phản ứng trái chiều như Tạ Duy Anh. Không chỉ vậy, nhiều cuốn sách của ông lại nằm trong diện nhạy cảm, bị thu hồi hoặc kiểm duyệt, từ Lão Khổ, Bước Qua Lời Nguyền đến Đi Tìm Nhân Vật và gần đây nhất là Mối Chúa.

Làng quê đang biến mất nghĩa là không gian văn hóa của Việt Nam đang biến dạng rất nặng nề. Chưa bao giờ sự băng hoại lại diễn ra với tốc độ nhanh và rộng như thế.

Đặc biệt, mỗi người đều cảm thấy cuộc sống đang ngày càng khó sống, nhưng những chuyện khó chịu - tuy có nguyên nhân hẳn hoi - vẫn cứ lặp đi lặp lại mà không biết bắt đầu sửa từ đâu. Con người trở nên vô cảm và ngoảnh mặt đi, mặc cho cái ác và sự ngu dốt lan tràn.

Bình luận xã hội, tản văn hay các thể loại tương tự đều khó viết, đặc biệt là khi có quá nhiều thứ để viết. Nhất là khi những vấn đề lớn của xã hội thì ai cũng biết và ai cũng bàn bạc được. Làng quê đang biến mất? đặc biệt ở chỗ một vấn đề luôn được trình bày qua nhiều lớp nên đọc rất hấp dẫn.

Tác giả ngoài việc phơi bày hiện tượng luôn chú trọng đi sâu tìm căn nguyên để đưa ra những lý giải, tổng kết sắc sảo. Chẳng hạn, để giải thích vì sao những chiếc siêu xe cực kỳ hiện đại lại gây tai nạn liên tục như vậy, ông viết: “Đại gia lái siêu xe không phải lo bất cứ điều gì. Tiền cho họ tâm lý đó. Họ tin rằng mọi chuyện xảy ra đều có thể lo được bằng tiền. Vì thế bất cứ chiếc siêu xe nào chạy trên đường phố cũng có cái ung dung tự tại rất riêng mà chỉ có những tín đồ của ôtô mới nhận ra...”.

Vậy là chính những ưu thế tuyệt đối về kỹ thuật và thứ hạng xã hội của siêu xe, tâm lý tôn thờ vị thế tuyệt đối của tiền bạc cộng với thói quen trưởng giả thấm vào máu người Việt là những nguyên nhân đưa khá nhiều ông chủ giàu có đến chỗ khốn nạn, thậm chí thân bại danh liệt...

Chung quy, chỉ có thể nói vắn tắt bộ điều khiển văn hóa của chúng ta thật sự đang có vấn đề về nhận dạng hành vi. Khi thay tiền vào vị trí của phẩm hạnh thì chuyện gì chả có thể xảy ra.

Những cách lý giải này khiến người đọc cảm thấy thú vị, thỏa mãn và cả đau xót lo âu, như khi đọc kết luận về hậu quả của cách giáo dục và dùng người hiện nay: “Khi những người có thực tài bị loại chỉ vì họ không biết gian dối, thì lẽ công bằng giống như một thứ mỹ từ chỉ có tác dụng nhạo báng. Những tâm hồn còn chưa vẩn đục ấy sẽ khó mà không vẩn đục gấp bội để trả thù cho sự trong trắng ngu ngốc của mình”.

Có thể nói Làng quê đang biến mất? là cuộc thám hiểm những cố tật của văn hóa Việt mà mỗi người đều tìm thấy chân dung của mình trong đó.